Size bu rıza belgesinde hastalığınız hakkında bilmeniz gerekenler, hastalığınızın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği, tıbbi müdahalenin/ girişimin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi, diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile sağlığınız üzerindeki muhtemel etkileri, tıbbi müdahalenin/ girişimin muhtemel komplikasyonları, girişimi reddetmeniz durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskler, kullanacağınız ilaçların önemli özellikleri, sağlığınız için kritik olan yaşam tarzı önerileri ve gerektiğinde aynı konuda tıbbi yardıma nasıl ulaşabileceğiniz konularında bilgi verilecektir. Girişim-işlem-ameliyat öncesinde yapılması gereken, yaş, tıbbi durumunuz ve size uygulanacak girişime göre değişen bazı tetkikler bulunmaktadır. Doktorunuz veya anestezi uzmanı sizi bu tetkikleri yaptırmanız için yönlendirecektir. Bu bilgilendirmenin sonunda serbest iradeniz ile girişime onay verebilirsiniz ya da girişimi reddedebilirsiniz. Bu form sizi hekim ile yapacağınız görüşmeye hazırlamaya yardım edecektir.
1-Planlanan Girişimin – Tıbbi Müdahalenin Adı: ESWL dışardan ses dalgaları yöntemiyle taş kırma yöntemidir. Temel prensip, süratle yükselen kısa süreli ve yüksek basınçtaki şok dalgalarının vücut dışından taşa odaklanarak taşı parçalarına ayırma işlemidir.
2-Hastalığınızın Muhtemel Sebepleri, Nasıl Seyredeceği ve Hastalığınız Hakkında Bilmeniz Gerekenler: Böbrek taşlarının oluşumunda birçok faktör etkili olabilir. Böbrek taşlarının muhtemel sebepleri şunlardır:
- Yetersiz sıvı alımı: Yeterli miktarda su içmemek, idrarda çözünmesi gereken minerallerin konsantrasyonunu artırarak böbrek taşlarının oluşumuna zemin hazırlayabilir.
- İdrar bileşimi: İdrar içinde bulunan çeşitli minerallerin ve tuzların dengesi bozulduğunda, taş oluşumu daha olası hale gelir. Örneğin, kalsiyum, oksalat, fosfat ve ürik asit gibi maddelerin fazla birikmesi böbrek taşlarının oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Genetik faktörler: Böbrek taşları bazen aile geçmişiyle ilişkilendirilebilir. Aile üyelerinde böbrek taşı sorunu olan kişilerde bu durumun genetik yatkınlıkla ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
- İdrar yollarında anormallikler: İdrar yolunda daralma, blokaj veya reflü gibi anormallikler böbrek taşlarının oluşumuna yol açabilir. Bu durumlar idrar akışını engelleyebilir ve taş oluşumunu kolaylaştırabilir.
- Diyet faktörleri: Yüksek tuzlu, yüksek oksalatlı veya yüksek proteinli bir diyet, böbrek taşlarının oluşumunu teşvik edebilir. Aynı zamanda, düşük kalsiyumlu diyetlerin de böbrek taşları riskini artırabileceği düşünülmektedir.
- İdrar yolu enfeksiyonları: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, böbrek taşlarına katkıda bulunabilir. Enfeksiyonlar, idrar yollarında inflamasyona ve idrarın normal şekilde akışını engelleyen faktörlere neden olabilir.
ESWL işleminin böbreklere kanıtlanmış kalıcı bir zararı yoktur. Özellikle tekrarlayan taş hastalığı olan kişilerde ameliyat olmadan taş tedavisi yapıldığı için bu yöntem uzun yıllardır kullanılmaktadır. ESWL defalarca kullanılabilir. Günümüzde idrar yolları içinde 2 cm den küçük ve idrar yollarında aşırı genişleme yapmamış taşlarda ilk seçenek olarak ESWL tercih edilebilir. Toplam 3 çeşit güç kaynağı vardır. Elektrohidrolik, elektromanyetik ve piezoelektrik. Her üç cihaz arasında tedavi başarı açısından fark yoktur.
3-İşlemden Beklenen Faydalar: ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy), böbrek taşlarının tedavisinde kullanılan bir non-invaziv (cerrahi müdahale gerektirmeyen) yöntemdir. Bu işlemin beklenen faydaları şunlardır:
- Etkili taş kırma: ESWL, yüksek enerjili şok dalgalarını kullanarak böbrek taşlarını kırmak için kullanılır. Bu yöntemle, büyük ve karmaşık olmayan böbrek taşları genellikle başarılı bir şekilde kırılabilir. Kırılan taşlar daha sonra doğal olarak idrar yoluyla vücuttan atılır.
- Cerrahi müdahaleye çoğu zaman gerek duyulmaz: ESWL, non-invaziv bir yöntemdir, yani cilt üzerinden dışarıdan uygulanır. Bu nedenle, açık cerrahiye veya endoskopik yöntemlere kıyasla daha az invazivdir. Bu da hastaların işlem sonrası iyileşme sürecini kısaltabilir ve hastanede kalış süresini azaltabilir.
- Daha az ağrı ve komplikasyon riski: ESWL işlemi genellikle az ağrılıdır ve anestezi gerektirmez. Cilt üzerinden şok dalgaları uygulandığı için, cerrahi kesiler veya invaziv aletler kullanılmasına gerek yoktur. Bu da işlem sonrası ağrı ve komplikasyon riskini azaltır.
- Hızlı iyileşme süreci: ESWL işlemi sonrasında genellikle hızlı bir iyileşme süreci beklenir. Hastalar genellikle işlemden sonra aynı gün taburcu edilebilir ve günlük aktivitelerine hızla dönebilirler. Ancak, taş kırılması sonrasında küçük parçaların vücuttan atılması birkaç gün veya hafta sürebilir.
- Tekrarlanabilirlik: ESWL işlemi gerektiğinde tekrarlanabilir. Bazı durumlarda, büyük taşlar veya taş kırma işlemi sonrasında kalan küçük taş parçaları için ikinci veya üçüncü bir ESWL işlemi gerekebilir.
ESWL ile taşın vücut içinde küçük parçalarına ayrılması sağlanarak, oluşan parçaların vücut dışına normal idrar yollarından atılması hedeflenmektedir. Bu işlemin başarılı olması halinde diğer yöntemlerden özellikle narkoz gerektiren ameliyatlara ihtiyaç duyulmayacaktır.
4-İşlemin Uygulanmaması Durumunda Karşılaşılabilecek Sonuçlar; Muhtemel Fayda ve Riskler: ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) uygulanmaması durumunda şu sonuçlarla karşılaşılabileceği düşünülebilir:
- Taşların büyümesi veya ilerlemesi: ESWL işlemi, böbrek taşlarını kırmak ve daha küçük parçalara ayırmak için kullanılır. Bu işlem uygulanmadığında, taşlar büyümeye devam edebilir veya ilerleyebilir. Bu da semptomların kötüleşmesine veya daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Ağrı ve rahatsızlık: Böbrek taşları, idrar yolunda tıkanıklığa veya irritasyona neden olabilir. Bu durumda ağrı, şiddetli rahatsızlık veya kramplar ortaya çıkabilir. ESWL işlemi uygulanmadığında, bu semptomlar devam edebilir ve kişi ağrıya ve rahatsızlığa maruz kalabilir.
- İdrar yolu enfeksiyonları: Böbrek taşları, idrar akışını engelleyebilir ve idrarın birikmesine neden olabilir. Bu durum idrar yolu enfeksiyonlarının oluşma riskini artırır. İdrar yolu enfeksiyonları tedavi edilmediğinde, komplikasyonlara ve daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Böbrek hasarı: Büyük ve kalıcı böbrek taşları, böbreklerde hasara neden olabilir. İdrar akışının engellenmesi veya böbreklerde enfeksiyonların gelişmesi, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve böbrek yetmezliği riskinin artmasına neden olabilir.
5-Diğer Tanı ve Tedavi Seçenekleri, Bu Seçeneklerin Getireceği Fayda ve Riskler ile Hastanın Sağlığı Üzerindeki Muhtemel Etkileri: ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) işlemine uygun olmayan durumlarda veya başarılı sonuç alınamadığında, böbrek taşlarının tedavisi için alternatif yöntemler düşünülebilir. ESWL’in alternatifleri şunlardır:
- Üreteroskopik taş kırma (URS): Bu yöntemde, ince bir endoskop (üreteroskop) kullanılarak idrar yolundan girilerek taşa ulaşılır. Taşlar doğrudan kırılarak veya lazerle parçalanarak çıkarılır veya çözülür. URS, büyük ve karmaşık taşlar için etkili bir seçenek olabilir.
- Perkütan nefrolitotomi (PCNL): Bu yöntemde, böbreğe küçük bir kesiden girilerek taşa ulaşılır. Taşlar özel aletler kullanılarak kırılır veya çıkarılır. PCNL, büyük ve sert taşların tedavisinde etkili olabilir.
- Laparoskopik böbrek taşı cerrahisi: Bu yöntemde, karın bölgesine küçük kesiler yapılarak laparoskopik aletler kullanılarak böbreğe ulaşılır. Taşlar kırılır veya çıkarılır. Laparoskopik böbrek taşı cerrahisi, büyük veya karmaşık taşların tedavisinde kullanılabilir.
- Kimyasal taş çözme: Bazı böbrek taşlarının özel ilaçlar kullanılarak çözülmesi mümkün olabilir. Bu yöntem genellikle ürik asit taşları için kullanılır.
- Cerrahi taş çıkarılması: Büyük veya karmaşık böbrek taşlarının tedavisinde açık cerrahi gerekebilir. Bu yöntemde, büyük bir kesi yapılır ve taşlar çıkarılır.
Bunlar, ESWL’in alternatif tedavi yöntemlerinden bazılarıdır. Hangi yöntemin tercih edileceği, taşın boyutu, konumu, bileşimi, hasta durumu ve diğer faktörlere bağlı olarak bir üroloji uzmanı tarafından belirlenir. Tedavi seçeneği, taşın özelliklerine en iyi şekilde uyacak ve en iyi sonuçları sağlayacak şekilde kişiye özgü olarak planlanır.
6-İşlemin Riskleri-Komplikasyonları:
Anestezi (uygulanması halinde) Riskleri:
- Uygulanan maddelere bağlı alerjik reaksiyonlar görülebilir ve bu durum hayati tehlike oluşturabilir. Ancak gelişme ihtimali çok düşüktür.
ESWL Uygulamasının Riskleri, Komplikasyonları:
- ESWL işlem esnasında ve sonrasında ağrı,
- ESWL sonrası taşın kırılamaması veya yetersiz kırılması,
- Kırılan taşın düşerken idrar yollarını tıkaması,
- İdrar yollarının tıkanmasına bağlı bulantı-kusma-ağrı,
- Tıkanıklığa bağlı böbrek iltihabı (obstrüktif piyelonefrit),
- Sepsis (iltihabın kana karışması),
- Böbrekte veya çevresinde hematom (kan toplanması),
- ESWL uygulanan bölge cildinde hematom (kan toplanması),
- Mikro/makroskopik hematüri (mikroskopla/gözle görülen idrarda kan),
- Kanamalara bağlı görülebilecek tüm komplikasyonlar,
- ESWL tedavisi sonrası ileri dönemde hipertansiyon (yüksek tansiyon).
7-Tıbbi Müdahalenin – Girişimin Kim Tarafından, Nerede, Ne Şekilde ve Nasıl Yapılacağı İle Tahmini Süresi: Üroloji uzmanı ya da bu konuda uzman teknik sağlık personeller tarafından taş kırma ünitesinde bu işlem ~30 dakika (ek müdahaleler gerekmeyecek ise) sürmekte ve genellikle işlem sırasında çocuk hastalar haricinde anestezi standart olarak uygulanmamaktadır. İşlem öncesi hastalara ağrı kesici yapılması yeterli olmaktadır.
8-Kullanılacak İlaçların Önemli Özellikleri: Ameliyat öncesinde ve sonrasında antibiyotikler damardan tedavi şeklinde kullanılır. Bu ilaçların alerjik reaksiyona yol açma gibi riskleri mevcuttur. Ayrıca ameliyat sonrası ağrıyı dindirmek için analjezik ilaçlar sıklıkla kullanılmaktadır. Bunlarında mide barsak sorunlarına ve alerjik reaksiyonlara yol açma gibi riskleri bulunmaktadır.
9-Sağlığınız İçin Kritik Olan Yaşam Tarzı Önerileri:
- ESWL tedavisi sonucu kırıldıktan sonra yaklaşık 5-7 gün sonra kontrole gelmeniz gerekmektedir. Bu süre içerisinde taşlarınızın dökülmesi beklenmektedir.
- Bir sonraki kontrolde kırılan taşınızın ne kadar döküldüğü kontrol edilecek ve gerekirse tekrar ESWL seansı uygulanacaktır.
- Seans sonrası hastalarımızdan istediğimiz doktor önerisi doğrultusunda bol sıvı almaları, bol egzersiz yapmalarıdır.
- Ayrıca sıcak uygulaması (banyo, hamam vs.) da pratik de taş dökmeyi arttıran uygulamalardır.
- Sorunların çıkma olasılığını azaltmak için işlem sonrasında doktorun önereceği ilaçları, önerilen dozda, önerilen zamanda ve sürede kullanınız. Kontrol randevularını aksatmayınız.
- Sigara, doku dolaşımını olumsuz etkileyerek, oluşabilecek tüm sorunların ihtimalini ciddi oranda arttırmaktadır.
10-Gerektiğinde Aynı Konuda Tıbbi Yardıma Nasıl Ulaşılabilir:
Tedavi/ameliyat uygulanmasını kabul etmemek serbest iradenizle vereceğiniz bir karardır. Sağlık mevzuatı gereği her bireyin hastane ve hekim seçme özgürlüğü vardır. Gerektiğinde aynı konuda, hastanemiz veya diğer hastanelerdeki uzmanlarından tıbbi yardım alabilirsiniz. Acil durumlarda size en yakın bir sağlık kuruluşunda ya da acil çağrı merkezi (telefon: 112) aracılığıyla tıbbi yardıma ulaşmanız mümkündür.
